Болат құймаларын химиялық термиялық өңдеу деп бір немесе бірнеше химиялық элементтердің бетіне ене алатындай етіп жылуды сақтау үшін белгілі бір температурадағы белсенді ортаға құймаларды орналастыруды айтады. Химиялық термиялық өңдеу құйма бетінің химиялық құрамын, металлографиялық құрылымын және механикалық қасиеттерін өзгертуі мүмкін. Жиі қолданылатын химиялық термиялық өңдеу процестеріне карбюризация, азоттау, карбониттеу, борлау және металдандыру жатады. Құймаларға химиялық термиялық өңдеуді жүргізген кезде құйманың пішінін, өлшемін, бетінің күйін, бетінің термиялық өңдеуін жан-жақты қарастыру керек.
1. Көмірлеу
Карбюризациялау деп құйманы карбюризациялаушы ортада қыздыру және оқшаулау, содан кейін көміртек атомдарын бетіне инфильтрациялау жатады. Карбюризациялаудың негізгі мақсаты - құймада белгілі бір көміртегі мөлшерінің градиентін қалыптастыра отырып, құйма бетіндегі көміртегінің құрамын арттыру. Құйма өзегі жеткілікті қаттылық пен беріктікке ие болуын қамтамасыз ету үшін көміртекті болаттың құрамы әдетте 0,1%-0,25% құрайды.
Карбюрленген қабаттың бетінің қаттылығы әдетте 56HRC-63HRC құрайды. Карбюрленген қабаттың металлографиялық құрылымы жұқа инелі мартенсит + аздаған ұсталған аустенит және біркелкі таралған түйіршікті карбидтер. Желілік карбидтерге жол берілмейді және ұсталған аустениттің көлемдік үлесі әдетте 15%-20% аспайды.
Карбюризациядан кейінгі құйманың негізгі қаттылығы әдетте 30HRC-45HRC құрайды. Негізгі металлографиялық құрылым төмен көміртекті мартенсит немесе төменгі бейнит болуы керек. Астық шекарасында массивтік немесе тұнбалы ферриттің болуына жол берілмейді.
Нақты өндірісте карбюризациялаудың үш жалпы әдісі бар: қатты карбюризация, сұйық көміртектеу және газды карбюризациялау.
2. Азоттау
Нитрлеу деп құйма бетіне азот атомдарын инфильтрациялайтын термиялық өңдеу процесін айтады. Нитриттеу әдетте Ac1 температурасынан төмен орындалады және оның негізгі мақсаты құйма бетінің қаттылығын, тозуға төзімділігін, шаршауға төзімділігін, ұстамаға төзімділігін және атмосфералық коррозияға төзімділігін арттыру болып табылады. Болат құймаларын азоттау әдетте 480°С-580°С температурада жүргізіледі. Құрамында алюминий, хром, титан, молибден және вольфрам бар құймалар, мысалы, төмен легирленген болат, тот баспайтын болат және ыстық қалыптағы аспаптық болат азоттау үшін жарамды.
Құйма өзегінің қажетті механикалық қасиеттері мен металлографиялық құрылымы болуын қамтамасыз ету және азоттаудан кейінгі деформацияны азайту үшін азоттау алдында алдын ала өңдеу қажет. Құрылымдық болат үшін біркелкі және жұқа шыңдалған сорбит құрылымын алу үшін азоттау алдында сөндіру және шынықтыру өңдеу қажет; азоттаумен өңдеу кезінде оңай бұрмаланатын құймалар үшін сөндіргіш пен шынықтырудан кейін де кернеуді жеңілдететін күйдіру өңдеу қажет; тот баспайтын болат және Ыстыққа төзімді болат құймалар құрылымы мен беріктігін жақсарту үшін әдетте сөндірілуі және шыңдалуы мүмкін; аустениттік баспайтын болат үшін ерітінді термиялық өңдеуді қолдануға болады.
Жіберу уақыты: 21 шілде 2021 ж